Τα τελευταία χρόνια γίνεται λόγος για τα τρόφιμα τα οποία ενδεχομένως ευνοούν την ανάπτυξη της νόσου Alzheimer ή καθυστερούν την εμφάνισή της. Ένα από τα πρώτα τρόφιμα που ενοχοποιείται είναι η ζάχαρη και τα λιπαρά, των οποίων η κατανάλωση σε καθημερινή βάση και μεγάλη ποσότητα έχει συνδεθεί με τον αυξανόμενο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Alzheimer. Από την άλλη πλευρά, η υιοθέτηση της Μεσογειακής διατροφής, στο σύνολό της καθώς και η κατανάλωση κάποιων βοτάνων φένεται να έχει προστατευτική επίδραση στον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.

Πώς μπορεί να επηρεάζει η ζάχαρη τη νόσο;

Ο ενοχοποιητικός μηχανισμός της ζάχαρης φαίνεται να είναι η επίδρασή της στην ινσουλινοαντίσταση. Ο όρος ινσουλινοαντίσταση χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια κατάσταση του οργανισμού, κατά την οποία οι μεταβολικοί ιστοί σταματούν να ανταποκρίνονται φυσιολογικά στην ινσουλίνη, το οποίο επιφέρει μειωμένη ικανότητα απορρόφησης της γλυκόζης του αίματος και δημιουργεί την ανάγκη για ακόμη περισσότερη ινσουλίνη.

Στην πραγματικότητα, η σύνδεση της ζάχαρης με την άνοια είναι τόσο ισχυρή, ώστε κάποιοι να αποκαλούν τη νόσο Alzheimer ως διαβήτη τύπου ΙΙΙ, γιατί η συγκεκριμένη νόσος έχει πολλά μοριακά και βιοχημικά χαρακτηριστικά κοινά με το διαβήτη τύπου Ι και ΙΙ, αλλά διαφέρει και από αυτούς κυρίως στις βλάβες που προκαλεί στον εγκέφαλο. Άρα, οι επιστήμονες καταλήγουν στο ότι οτιδήποτε ευνοεί την ινσουλινοαντίσταση επηρεάζει και τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Alzheimer, όπως το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, ο διαβήτης και η παχυσαρκία.

Ο ρόλος της αυξημένης χοληστερίνης

Άλλες έρευνες συσχετίζουν τη χοληστερόλη με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας. Γνωρίζουμε ότι ο εγκέφαλος μας περιέχει το 23% των στερολών του σώματος μας και οι διαταραχές στη συγκέντρωση της χοληστερόλης μπορεί να οδηγήσουν σε νευροεκφυλιστικές διαταραχές σχετιζόμενες με την ηλικία. Η συγκέντρωση της χοληστερόλης, της πιο γνωστής στερόλης, στον εγκέφαλο διαφέρει ανά περιοχές, ενώ οι περιοχές του εγκεφάλου που διαφαίνεται να σχετίζονται με τη νόσο Alzheimer συγκεντρώνουν μεγαλύτερα ποσά χοληστερόλης. Όμως, η περιεκτικότητά τους σε χοληστερόλη δε φαίνεται να επηρεάζεται από την υψηλή LDL ή τη χαμηλή HDL της κυκλοφορίας του αίματος.

Πειράματα που έγιναν σε ζώα που υπερκατανάλωσαν διατροφική χοληστερόλη έδειξαν ότι η συσσώρευσή της πραγματοποιείται σε διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου από αυτές που σχετίζονται με τη νόσο. Η έρευνα Hisayama που πραγματοποιήθηκε σε 76 άνδρες και 71 γυναίκες στην Ιαπωνία, από τους οποίους πάρθηκαν δείγματα εγκεφάλου καθώς και εξετάσεις λιπιδαιμικού προφίλ και καμπύλης γλυκόζης, βρέθηκε ότι η δυσλιπιδαιμία αυξάνει τον κίνδυνο της εναπόθεσης πλάκας στον εγκέφαλο κυρίως σε συνδυασμό με την αντίσταση στην ινσουλίνη.

Ακόμη, σε μια μετανάλυση 18 προοπτικών ερευνών σε 14.331 συμμετέχοντες με Alzheimer, 9458 με αγγειακή άνοια, 1893 με νοητική έκπτωση και 4793 με νοητική διαταραχή για διάστημα 3-29 ετών, διαπιστώθηκε ότι υπάρχει συσχέτιση υψηλής ολικής χοληστερόλης στη μέση ηλικία με τη νόσο Alzheimer και γνωστική έκπτωση, αλλά αυτό δε συσχετίζεται με αγγειακή άνοια και γνωστική διαταραχή. Συστάσεις για μείωση της χοληστερόλης μπορεί να μειώσουν ή να καθυστερήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας.

Τι πρέπει να περιέχει η διατροφή του ασθενούς;

Η σύγχρονη δυτικού τύπου διατροφή, που είναι πλούσια σε επεξεργασμένα τρόφιμα και κρυμμένα σάκχαρα και λιπαρά, αποτελεί κύρια αιτία επικινδυνότητας εμφάνισης της νόσου Alzheimer. Από την άλλη, και εφόσον δεν υπάρχει διαπιστωμένη θεραπεία για τη νόσο, αυτό μπορεί να αποτελέσει ίσως τον μοναδικό τροποποιήσιμο παράγοντα.

Απαραίτητα λιπαρά

Αντιθέτως, τρόφιμα που φαίνεται να βοηθούν στη λειτουργία του εγκεφάλου και στη μνήμη είναι τα λεγόμενα καλά ή απαραίτητα λιπαρά όπως το αβόκαντο, το ελαιόλαδο και οι ξηροί καρποί.

Φρούτα και λαχανικά

Τα φρούτα και λαχανικά, που περιέχουν βιταμίνη C, φαίνεται να είναι εξίσου αποτελεσματικά. Επιπλέον, σημαντικές θεωρούνται οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β, οι οποίες βοηθούν στη λειτουργία των νευρώνων και στη σύνθεση ορισμένων νευροδιαβιβαστών, χολίνης και ακετυλοχολίνης, και τις βρίσκουμε σε όλα τα πράσινα φυλλώση λαχανικά, στα όσπρια, τα εντόσθια και στα δημητριακά ολικής άλεσης.

Gingko biloba

Τέλος, κάποια βότανα όπως το gingko biloba, για το οποίο πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες σε άτομα με Alzheimer σε πρώιμο στάδιο, καθώς επίσης και σε περιπτώσεις άνοιας πολυεμφρακτικού τύπου. Θεωρείται αποτελεσματικό στην αύξηση της ροής του αίματος στον εγκέφαλο και έχει βρεθεί ότι 150 mg ημερησίως βελτιώνουν τη μνήμη. Ακόμα, οι ίδιες μελέτες έδειξαν ότι το gingo biloba βοηθάει τα εγκεφαλικά κύτταρα να χρησιμοποιήσουν καλύτερα τη γλυκόζη που προέρχεται από τη τροφή. Η θετική του επίδραση στη μνήμη αφορά τόσο την πρόσφατη μνήμη (short term memory) όσο και την πιο μακρινή (long term memory).

Ινδικό τζίντζερ

Επίσης, το λεγόμενο Ινδικό τζίντζερ, Withania somnifera, φέρεται να έχει προστατευτική δράση στα νευρικά κύτταρα και παρόμοιο μηχανισμό δράσης με αντιανοϊκά φάρμακα, αφού αναστέλλει το ένζυμο ακετυλοχοληνεστεράση. Το Ινδικό τζίντζερ σε δόση 500 mg μειώνει τις αλλοιώσεις που επιφέρει το χρόνιο στρες, όπως η αδυναμία συγκέντρωσης και η απώλεια της μνήμης.

Δενδρολίβανο

Ακόμη, το δενδρολίβανο, με ενεργό συστατικό το καρνοσικό οξύ, μπορεί να προστατεύσει τον εγκέφαλο από το εγκεφαλικό και τη νευροεκφύλιση, όπως το Alzheimer (ελεύθερες ρίζες), αλλά και τα άρρωστα συμπτώματα της κανονικής γήρανσης του εγκεφάλου. Η αρωματοθεραπεία με δενδρολίβανο μπορεί να έχει κάποιες επιδράσεις στη βελτίωση της γνωστικής λειτουργίας, ιδιαίτερα σε ασθενείς με νόσο Alzheimer.

Κάρυ

Όσον αφορά την κουρκουμίνη, ή το γνωστό σε όλους κάρυ, φέρεται να μειώνει τη σύνθεση του β-αμυλοειδούς που είναι υπεύθυνο για την εμφάνιση της νόσου. Ενώ, έρευνα που έγινε σε Ασιάτες, έδειξε ότι όσοι κατανάλωναν κάρυ σε συνδυασμό με μια λιπόφιλη ουσία περιστασιακά ή πολύ συχνά είχαν καλύτερες επιδόσεις σε τεστ μνήμης από αυτούς που κατανάλωναν σπάνια.

Ποια συμπεράσματα προκύπτουν;

Συμπερασματικά, από τις έρευνες που διεξάγονται, διαφαίνεται ότι συγκεκριμένα μοντέλα διατροφής, όπως το πρότυπο Μεσογειακής διατροφής και όχι τόσο η μεμονωμένη κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων και θρεπτικών συστατικών, μπορούν να βοηθήσουν στη σταθεροποίηση ή ακόμα και την υποχώρηση των συμπτωμάτων της νόσου Alzheimer και στην τόνωση της μνήμης. Προσοχή, λοιπόν, στην υιοθέτηση της κατάλληλης διατροφής.

Ένα πλάνο γευμάτων φαίνεται να είναι εξίσου σημαντικό στην ενίσχυση της μνήμης, με αντένδειξη τις στερητικές δίαιτες με αυξημένη πρωτεΐνη και ελάχιστα σάκχαρα. Πολύ σημαντική και η σημασία του πρωινού, που επιφέρει περισσότερο ισορροπημένη διατροφή στο σύνολο της ημέρας και μικρότερο ποσοστό λήψης λιπαρών.